Grondradar ontsluiert archeologische geheimen Kasteel Hernen

De archeologische geheimen van een Middeleeuws kasteel laten zich niet eenvoudig ontsluiten, want bij een bestaand kasteel gebruik je liever niet te veel destructieve technieken als boringen of proefsleuven. Medusa’s grondradar is in dat geval een uitkomst, blijkt uit het bodemonderzoek bij het Gelderse Kasteel Hernen. De grondradar brengt eeuwenoude bodemresten haarfijn in kaart.

Op het voorterrein en op het binnenplein van Kasteel Hernen bij Nijmegen werden archeologische resten verwacht van voormalige bebouwing, gedempte grachten en resten van een toegangsbrug over de gracht. Daarnaast zijn er mogelijk resten van een omgevallen muur van de donjon (een Middeleeuwse woontoren) aanwezig in de gracht aan de zuidzijde van het kasteel.

Grondradar voor slotgracht en terrein

Archeologisch adviesbureau Raap heeft Medusa gevraagd de archeologische resten in de ondergrond met geofysische technieken in beeld te brengen. De grondradar was hiervoor het uitgelezen middel, want deze radar kan zonder verstoring ingezet worden op het water van de slotgracht, op de verharde binnenplaats en op het grote voorterrein met gras, lanen en het parkeerterrein. De radar geeft een goed beeld van de bovenste 3 tot 4 meter van de bodem.

Kano en kinderbuggy

Bij Kasteel Hernen zijn met de grondradar lopende metingen uitgevoerd met een 400 Mhz antenne (GSSI) gebouwd op een soort kinderbuggy. De rijdende metingen zijn uitgevoerd met een quad met daaraan gekoppeld een 300 Mhz antenne (Zonde). Een kano, met daarin een 300 Mhz antenne, is gebruikt voor het inmeten van de gracht.

Opvallende structuren aanwezig

De grondradar laat zien dat rondom het kasteel opvallende structuren in de ondergrond aanwezig zijn. Zo is onder de binnenplaats een structuur zichtbaar die waarschijnlijk veroorzaakt wordt door een oude fundering of een muurrest in de ondergrond. Ook is een gedempte gracht zichtbaar waarin veel puinresten liggen. Op het maaiveld is van deze structuren uiteraard niets te zien.

Kaart voor verder onderzoek

De bodemkaart van Medusa laat de diverse structuren op interessante plekken goed zien en biedt zo een duidelijk vertrekpunt voor nader onderzoek. Met deze kaart is direct helder waar een eventuele proefboring of sleuf ingezet kan worden en waar dat geen zin heeft.

Wat is een grondradar?

Een grondradarsysteem bestaat uit een combinatie van een elektromagnetische zender en een ontvanger. Bij het meten wordt een hoogfrequente radiopuls door de zendspoel uitgezonden en gereflecteerd op bepaalde lagen of objecten in de bodem, die andere elektromagnetische eigenschappen hebben dan de bodem eromheen. In de praktijk wordt met het grondradarsysteem bewegend, een semicontinue meting uitgevoerd: tientallen keren per seconde wordt een puls uitgezonden en wordt de looptijd van de reflecties (en daarmee de diepte van de reflector) geregistreerd. Tegelijkertijd wordt de positie van het systeem vastgelegd met een dGPS systeem. De metingen worden al rijdend/lopend uitgevoerd.

Een grondradar kan op tal van manieren worden ingezet, voorbeelden zijn: opsporen van kabels en leidingen, onderzoek naar stortlocaties (dikte afdeklaag, contour) en dus archeologisch onderzoek zoals bij Kasteel Hernen.